ნოველა 1 – პირისპირ

ეს მოთხრობა დავწერე ვან გოგზე იმედია მოგეწონებათ

პირისპირ

  ყინავდა. არე – მარე ნისლში გახვეულიყო. ქუჩაში მარტო  მივდიოდი.  წინ  არაფერი ჩანდა.  სახლისაკენ მიმავალ გზას  ინტუიციით ვგრძნობდი.  მუხლები მეკვეთებოდა,  თითები მეყინებოდა.
   სახლს მივუახლოვდი.  შინ შევედი,  კიბეებზე  ნელი  ნაბიჯით  ავედი,  თითქოს  რაღაც არ მიშვებდა,  მაკავებდა  უხილავი  ძალა.
    ჩემს სახელოსნოში  შევედი.  საკუთარ ნახატებს  ტილოები  გადავხადე,  თითოეულს  ვაკვირდებოდი,  შემდეგ  ახალი  ტილო  გამოვიტანე,  მოლბერტზე დავდე,  საღებავი ავიღე,  პალიტრაზე  ფერები ავურიე და  ხატვას შევუდექი.  მე ავტოპორტრეტის  დახატვა გადავწყვიტე.  მეშინოდა...საკუთარი თავი ჩემით უნდა აღმექვა,  უნდა ვყოფილიყავი,  როგორც მკაცრი ,ამავდროულად დაუნდობელი  ჩემი თავის მიმართ.
    ხელით თავის ფორმა მოვხაზე,  თუმცა  არ მომეწონა. ტილო  მოვხსენი და  ახალი ავიღე.  ოფლი მომდიოდა,  გული გამალებით  მიცემდა.  თვალები ოდნავ დამიწვრილდა  თითქოს ჩავფიქრდი,  თუმცა არაფერზე ვფიქრობდი.  ასე ვიყავი რამოდენიმე  ხანს,  შემდეგ  ძალ–ღონე მოვიკრიფე  და ხელმეორედ  დავიწყე მუშაობა.  
როგორ შევქმენი ნამუშევარი  აღარ  მახსოვს.  ხელი  გონების  გარეშე  მოქმედებდა,  როცა მოწყვეტილი მკლავი,  ჩემს მუხლებზე დაეცა,  მაშინ  მივხვდი,  რომ დავამთავრე.  ტრანსიდან გამოვედი,  ნახატს  შევხედე,  ყელში ბურთი გამეჩხირა,  პულსი ამიჩქარდა.  სურათი მიყურებდა …  თვალი გავუსწორე ...  ჩემი ქმნილება ეშმაკს ჰგავდა.  ნუთუ ეს მე  ვიყავი.  ბოროტი თვალები,  შეშლილი მზერა.  ორი ნაბიჯით უკან დავიხიე.  მისი მეშინოდა,  ცოცხალს  ჰგავდა.  თვალს ისევ  არ მაშორებდა.  სარკე მივიტანე,  ნახატის გვერდით დავდგი  და მასში  ჩავიხედე.  საკუთარი ანარეკლი  პორტრეტზე  შევნიშნე.  შემზარავად  დავიყვირე  და მუხლებზე  დავეცი.  თავი ჩავქინდრე,  ასე ვიყავი  რამდენიმე  ხანს ...  კვლავ პორტრეტს  შევხედე,  ეს  მე  ვიყავი,  მე ჩემს თავს გამოვუტყდი.  ეს იყო გაბოროტებუი ადამიანი, რომელსაც თვალები სიძულვილით  ჰქონდა სავსე ... თუმცა არა! ეს თვალები  სულში მიყურებდნენ და  ამიტომ იყო  ასე  შემაძრწუნებელი.   ყრუდ  დავიღრიალე,  ოთახში მოსამსახურე  შემოვარდა.  გაოცებული  მიყურებდა.  წამოვდექი  და  მივვარდი
– ნახე  !  შეხედე !   –   მკლავში ხელი ჩავავლე და სურათთან მივიყვანე.
– ნუთუ ეს მე ვარ ?!  –  ვყვიროდი ...  ქალი შეშინებული  მიყურებდა,  თვალებიდან  ცრემლები  გადმოსცვივდა  და  შველას  ითხოვდა.  მე უფრო და უფრო ვცოფდებოდი,  თითქოს ძალა მემატებოდა.  შემდეგ  ხელი ვკარი  და ძირს დავანარცხე,  მე ისევ ნახატს~მივჩერებოდი .
ქალი  ძლივს წამოდგა და  სახელოსნოდან  გაიქცა.  ყურადღება არ  მიმიქცევია,  უეცრად  ხარხარი  მომესმა  –  ჩემი ხმა  ვიცანი,  შევიგრძენი ჩემი დიდება,  ფერები იმდენად მკვეთრი იყო, ნახატი ცოცხალი  ჩანდა.  ეს  სრულყოფილი  ქმნილება იყო.  მე  შევიგრძენი  ძალაუფლება,  რომელიც ამდენი ხანს  მაკლდა.  ხარხარი  შევწყვიტე,  ისევ ი გაბოროტებული  კაცი  მიყურებდა.
-  ჩემი მე,  ჩემი სული  –  ვყვიროდი  გამწარებით.
მაკრატელი ავიღე და  სურათს მივუახლოვდი,  მინდოდა მთელი ძალით  ჩამეცა,  მაგრამ ვერ შევძელი.  მაკრატელი  ხელიდან  გამივარდა.  ყურში ხმები  ჩამესმოდა .  ჩემს  სხვა  ნახატებს შევხედე,  თითქოს  ყველა გაქრა.  მარტო  ჩემს პორტრეტს ვხედავდი.  თავში ერთმა  აზრმა გამიელვა,  ამ  ძალისგან  განთავისუფლება  ერთი რაღაცით  შეიძლებოდა.   სანთელი ავანთე, სურათისთვის  ცეცხლი უნდა წამეკიდებინა.  ახლოს  მივედი,  ორეულს  ხელმეორედ  ჩავხედე  თვალებში, ანთებული  სანთელი ახლოს  მივიტანე.  ოთახში ვიღაც კაცები  შემოცვივდნენ,  გამაკავეს. წინააღმდეგობას ვუწევდი,  თუმცა  ამაოდ.  მხოლოდ  ერთ სიტყვას  ვიმეორებდი :  ის  დაწვით!  ის დაწვით!
    დამაწვინეს ჯერ არლის,  შემდეგ კი ოვერ – სიურ – ჟაზის საავადმყოფოში.  ახლა ყველასგან  მოშორებით,  სრულიად მარტო, გამოკეტილი ვზივარ  სახლში.  ხელში  იარაღი მიჭირავს,  წერტილის დასმაღა  დამრჩა.
      ვერ  შევძელი  სურათების განადგურება,  საკუთარი შედევრის,  საკუთარი ქმნილების  მოსპობა,  თუმცა  შემიძლია მათთვის თავის გაწირვა.
       ახლა მინდორში გავდივარ,  ცას მინდა შევხედო, კიდევ  ვიგრძნო  თავისუფლება,  თუმცა „მწუხარება  გაგრძელდება  სამუდამოდ“.

                                                                                        1890 წელი...